Ammoniak

Waarom is het nuttig om ammoniak te meten?

Ammoniak is een gas dat stikstof bevat. In de omgevingslucht is de uitstoot van ammoniak daardoor mede verantwoordelijk voor stikstofdepositie. Hierdoor gaan bepaalde plantensoorten woekeren, en andere soorten zullen verdwijnen. Als de plantensamenstelling  binnen een ecosysteem verandert, beïnvloedt dit de insecten en de dieren die er leven. Minder diversiteit of een lagere soortenrijkdom zorgen ervoor dat de natuur minder weerbaar is.

Daarnaast zullen chemische reacties van ammoniak met stikstofdioxide of zwaveldioxide secundair fijn stof vormen. Fijn stof is dan weer schadelijk voor onze gezondheid.

De blauwe buisjes zijn passieve samplers voor het meten van ammoniak. Ze bestaan uit een omhulsel, met daarin een staafje dat gecoat is met een zure stof. Het omhulsel is blauw en het staafje is wit. De lucht gaat door het omhulsel heen en het ammoniakgas dat we willen meten zal adsorberen in de coating van het witte staafje. Na blootstelling aan de lucht gedurende een bepaalde periode wordt de sampler geanalyseerd in een labo. Dit gebeurt bijvoorbeeld via spectrofotometrie of ionenchromatografie.

De samplers zijn beschermd tegen de regen door een behuizing die de luchtdoorstroming niet verhindert. De opening is naar het noordoosten gericht om regeninslag te vermijden. 

Deze video toont hoe je de sampler afhaalt en ophangt.

Welke passieve sampler kies je?

De passieve sampler van het radiaaltype wordt veel gebruikt voor ammoniak. Ook andere types samplers (bv. badgetype) zijn bruikbaar. Uit studies blijkt dat de verschillende types samplers vergelijkbare resultaten opleveren. De betrouwbaarheid wordt nog verhoogd door minstens 2 samplers naast elkaar te hangen.

Wat is de impact van vermesting?

Ammoniak draagt samen met stikstofoxiden bij aan de totale hoeveelheid stikstof in de lucht. Stikstof slaat neer op de bodem, het water en de vegetatie en veroorzaakt zo verzuring en vermesting. Dit vermindert de bodem- en waterkwaliteit, verstoort ecosystemen en doet soorten verdwijnen. Door vermesting en verzuring gaat de biodiversiteit achteruit. Zie ook de infografiek van de VMM omtrent de effecten van luchtverontreiniging op ecosystemen.

Start met meten!

Zorg ervoor dat je de contacten hebt met een bedrijf of laboratorium voor de levering van de samplers voor ammoniak, en ook voor het gekoeld terugzenden nadat het staal werd genomen. Installeer een gepaste behuizing op de plaatsen waar je wilt gaan meten. Denk hierbij aan lijn- of puntbronnen die om een andere inplanting van de meetplaatsen vragen. Voorzie ook een achtergrondmeetpunt waar er geen lokale ammoniakuitstoot is.

• Onderzoek je omgeving, en schat in waar de grote bronnen zijn van ammoniak. Denk hierbij aan stallen, mestopslag, maar ook aan industrie en verkeer;
• Vergisting vormt ook een bron van ammoniak, let er dus op dat je de sampler niet boven of naast een GFT-bak, een rioolputje of een hoopje afgemaaid gras hangt;
• Ook zweet bevat ammoniak, hou hier rekening mee en gebruik altijd handschoenen wanneer je de samplers ophangt of afhaalt;
• Hang de sampler op anderhalve tot twee meter hoogte;
• Hang twee tot drie samplers naast elkaar;
• Werk met vaste meetperiodes, dit kan bv. tweewekelijks zijn maar ook maandelijks;
• Hou een logboekje bij, waarin je de perioden met data, de weersomstandigheden zoals temperatuur, windrichting en neerslag kan noteren en eventuele gebeurtenissen die van belang kunnen zijn.

Interpreteer je resultaten

De analyseresultaten die van het laboratorium komen, moet je nog omrekenen, van hoeveelheid op de sampler naar concentratie in de lucht. Leg daarna de analyseresultaten van het labo naast de gegevens uit je logboek om juiste interpretaties te doen. Je hebt nu een idee van de ammoniakconcentratie in de omgevingslucht. Je kan hiermee nog niet besluiten hoeveel ammoniak er afkomstig is van een welbepaalde bron. Je kan wel vergelijken met metingen op de website van de VMM.

Wat is de impact van secundair fijn stof?

Een deel van de ammoniak in de lucht slaat neer, maar het reageert ook met andere gassen zoals stikstofdioxide of zwaveldioxide. Het secundair fijn stof dat hierbij wordt gevormd, verplaatst zich over lange afstanden en is schadelijk voor onze gezondheid. Dit is weergegeven in onderstaande infografiek van het RIVM (zie ook infografiek VMM omtrent fijn stof).